"Het is de droom van iedere toerist: foto’s maken van beroemde bouwwerken, pittoreske pleinen of sfeervolle steegjes zonder dat er mensen te zien zijn. Maar door het almaar toenemende massatoerisme is dat tegenwoordig vrijwel onmogelijk. De Spaanse Trappen in Rome, de Karelsbrug in Praag, het Rode Plein in Moskou, de Taj Mahal in Agra of de Sagrada Família in Barcelona – van vroeg tot laat staan er vrijwel altijd mensen hinderlijk in de weg. In het voorjaar van 2020 was het, vanwege het zich wereldwijd verspreidende coronavirus, ineens wel mogelijk om overal lege pleinen, onbemensde gebouwen en verlaten straten te fotograferen. Het kon, maar het mocht niet. Een reisverbod maakte dat voor de gewone toerist onmogelijk. Beroepsfotografen grepen hun kans en deden wat iedereen graag wil. Hun markantste foto’s van onwezenlijk verlaten straten, stegen, pleinen en gebouwen zijn hier bijeengebracht. Om blijvend te kunnen genieten van de onwezenlijke schoonheid van de toeristenloze leegte."

Zo staat het op de achterflap van het fotoboek 'Verlaten Straten', samengesteld door de Nederlandse historicus Han Van Bree. Of het echt de droom is van iedere toerist om helemaal alleen op al die beroemde plekken te zijn, daar zijn we nog niet zo zeker van. Is met het massatoerisme niet het omgekeerde aan de hand? Kiezen we als adepten van het massatoerisme net niet voor reisbestemmingen waarvan we weten dat er al heel veel andere toeristen zijn? Tot nader order lijken veel mensen het massatoerisme toch vooral gezellig te vinden en we kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat de doorsnee toerist andere toeristen als hinderlijk ervaart. Als we mensen willen overtuigen om voor alternatieven te kiezen, kunnen we dat argument alvast niet altijd gebruiken. 

Het klopt natuurlijk wel dat we al sinds mensenheugenis gefascineerd zijn geweest door de vraag hoe de wereld er zou uitzien zonder ons, door de uitbraak van een virus of elke andere mogelijke ramp - denk maar aan de vele films en boeken over dit thema. In de lockdowntijd leefden we eindelijk een beetje als in een film.

Ook in de stad moet  er ruimte en tijd zijn voor stilte en verlatenheid, maar kunnen we wel zomaar vrijblijvend genieten van de onwezenlijke schoonheid van de toeristenloze leegte, zoals 'Verlaten Straten' het noemt? De coronacrisis is voor veel inwoners van steden die leven van het toerisme een drama. Is dat genieten van lege straten dan ook niet gewoon een vorm van ramptoerisme of ongepaste fascinatie? 

Het massatoerisme joeg een groot deel van de vroegere bevolking weg uit een aantal steden, naar de stadsrand of de periferie. in de feiten zijn de huizen, het patrimonium en de voorzieningen steeds meer tourists-only. De coronacrisis toonde hoe de Ramblas in Barcelona of de Taj Mahal in Agra eruit zien zonder toeristen. Dat er ook gewoon mensen in Barcelona wonen, lijkt 'Verlaten Straten' bijna te vergeten. Laat de gezellige drukte en grootstedelijke energie in Barcelona dus maar snel terugkomen. De minder voor de hand liggende maar prikkelende vraag daarbij hoe de Ramblas eruit zou zien vol met Barcelonezen en toeristen uit pakweg Gerona, Lleida en Tarragona, is dat niet de vraag die er écht toe doet?  

'Verlaten Straten' van Han van Bree is uitgegeven bij Spectrum