Bien étonnés de se trouver ensemble... Of wat anders te denken bij het bericht dat Trump reizen naar naar de VS onmogelijk maakt voor Europeanen? De luchtvaartsector was één van de eerste slachtoffers van de coronacrisis, de beurzen doken de afgelopen weken diep in het rood en de globale economie ziet sterretjes.

Met Zomer Zonder Vliegen voeren we al meer dan twee jaar campagne over de klimaatimpact van luchtvaart. We plaatsten kanttekeningen bij onze huidige overheersende opvattingen over reizen, reiscultuur en hypermobiliteit, als deel van een ruimer consumptiepatroon dat niet houdbaar is. We probeerden mensen op een positieve manier uit te dagen op zoek te gaan naar alternatieven - anders reizen, trager, bewuster, dichter bij huis - een zomer zonder vliegen, de zomer van je leven, weet je wel. En seizoenen zijn ook maar een mening, dus we voerden het hele jaar door campagne.  Het uiteindelijke doel? Minder luchtvaart, omdat alle andere door de luchtvaartsector zelf voorgestelde maatregelen, zoals zuinigere vliegtuigen, CO2-compensatie, biobrandstoffen en synthetische brandstoffen valse oplossingen zijn die enkel nieuwe problemen veroorzaken.   

Le jour de gloire est arrivé... of toch maar niet?

Vliegtuigen blijven noodgedwongen aan de grond, dus ook de uitstoot gaat naar beneden en luchtvaartmaatschappijen tuimelen regelrecht de financiële afgrond in. Springen we als luchtvaartactivisten nu een gigantisch gat in de vliegtuigvrije lucht bij al die corona-chaos? Is onze dag van glorie aangebroken? Toch niet en zeker ook niet onmiddellijk. Verschillende media berichtten over vliegtuigen die leeg vliegen omdat luchtvaartmaatschappijen door de Europese regelgeving daartoe gedwongen zouden worden: als ze hun vliegtuigen aan de grond houden, zouden ze hun tijdsslots op de luchthaven kunnen verliezen. Minder passagiers, maar evenveel uitstoot dus.

Maar er is meer. Ooit waait Covid-19 over, ongeacht hoe zuur de appel de komende weken en maanden nog wordt. De vraag is wat daarna gebeurt. Wordt het terug business as usual? Ontelbare mensen zullen zo snel mogelijk op een vliegtuig willen springen om in uitgesteld relais en na al de Corona-ellende alsnog de geplande duiktrip in de Caraïben of citytrip naar New York te maken. En de luchtvaartsector, die zal nog meer dan anders enkel geïnteresseerd zal zijn in het maximaliseren van de winsten om de aandelen terug te hoogte in te jagen, dat alles ten koste van investeringen die - hoewel hoe dan ook too little too late - enigszins kunnen bijdragen tot een minder vervuilende luchtvaart. 

Ten minste één grote luchtvaartmaatschappij, Air France-KLM, heeft al verwezen naar Corona in een oproep aan Europa om het beleid rond het inperken van vliegreizen en de vermindering van de uitstoot te herbekijken.  Benjamin Smith, de CEO van Air France vroeg op een conferentie van de sectororganisatie Airlines4Europe op 3 maart in Brussel om de invoering van nieuwe vliegbelastingen op te schorten. Die bijkomende belastingen zouden luchtvaartmaatschappijen alleen nog maar verder in de financiële afgrond duwen. Michael O' Leary, CEO van Ryanair deed er nog een schepje bovenop en noemde het plan van de Oostenrijkse regering om de belasting op vliegreizen volgend jaar te verhogen het hedendaagse equivalent van struikroverspraktijken. 

Never waste a good crisis

Toch dwingt de huidige situatie ook luchtvaartactivisten om hun campagnestrategie en -verhaal te herbekijken. Samen met verschillende partners binnen onze netwerkorganisatie Stay Grounded wilden we met Zomer Zonder Vliegen later dit voorjaar Let's Stay Grounded! lanceren - een Europese pledge campaign waarin mensen kunnen aangeven niet meer of minder te gaan vliegen. Juist dit weekend zouden we daarover in Keulen samenkomen met onze vrienden-collega's uit Duitsland, Oostenrijk, Nederland, Spanje, Frankrijk en de UK. Stay Grounded besliste vandaag terecht om de fysieke meeting te annuleren en te vervangen door een online conferentie. Ook de agenda van de meeting werd aangepast. De vraag is of en hoe we onze boodschap veranderen, welk verhaal brengen we de komende weken en maanden? Is het niet een beetje knudde om mensen laten pledgen om minder te vliegen als ze sowieso gedwongen worden tot een staycation?

In een crisis schuilen nieuwe kansen. Nieuwe mogelijkheden en alternatieven ontstaan en de opvattingen van een substantieel grote groep mensen kunnen wezenlijk veranderen. Wat de duurzame invloed van het coronavirus zal zijn op onze culturele opvattingen over steeds verdere en snellere vliegreizen en allerlei vormen van hypermobiliteit als ultiem teken van succes, zal nog moeten blijken. 

Het coronavirus beïnvloedt luchtvaartmaatschappijen, het toerisme en de globale mobiliteit op een nooit geziene manier. De toekomst is moeilijk te voorspellen, maar toch moeten we voorbereid zijn op toekomstige ontwikkelingen en mogelijke toekomstscenario's. Verspil nooit een stevige crisis. Maar wat ons betreft heiligt het doel de middelen niet, of in ieder geval nóg niet. Euforie is op dit moment misplaatst, we triomferen bijlange nog niet. Met Trump zijn inreisverbod kunnen we niet veel en de inkrimping van de luchtvaart is misschien begonnen, voorlopig is het om de verkeerde reden! 

Hoe gaan we als campagnevoerders en luchtvaartactivisten om met de nieuwe realiteit? Wordt vervolgd!

Bronnen: NYTimes, BusinessInsider, VRTnws, Stay Grounded

Met de trein én de fiets naar Keulen voor de Stay Grounded netwerkmeeting... het bleef bij een plan...